علت خواب زیاد نوزاد نارس چیست؟

وقتی نوزادتان هنوز در رحم بود، آرام‌بودنش برای شما معنی سلامتی داشت. حالا که نارس به دنیا آمده، همان خواب و آرامش طولانی نگرانتان می‌کند. دائم صدایی در گوشتان می‌پیچد که علت خواب زیاد نوزاد نارس چیست؟ آیا این حال‌وهوای نوردیده‌ام طبیعی است؟ شما تنها نیستید.
طبق گزارش رسمی سازمان جهانی بهداشت «سالانه ۱۵ میلیون نوزاد زودرس متولد می‌شوند.» مطالعه‌ها نشان می‌دهند که علت خواب زیاد نوزاد نارس، ریشه در روند طبیعی رشد مغز، تنظیم دمای بدن و تکامل سیستم عصبی دارد. در این مطلب، به دلایل علمی این الگو و راهکارهای بهبود خواب نوزاد نارس در خانه می‌پردازیم.

علت خواب زیاد نوزاد نارس چیست؟

درک می‌کنیم که چقدر حالتان وابسته به حال فرزند دلبندتان است. این‌که برخلاف تصورتان فرزندی زودتر از موعد به دنیا آورده‌اید احتمالا دلهره‌آورترین حس دنیا را تجربه کرده‌اید. قطعا این جگرگوشه‌تان مراقبت بیشتری هم نیاز دارد تا از این مرحله عبور کند. حالا با هر نشانه‌ای دست‌ودلتان می‌لرزد و حتی برای علت خواب زیاد نوزاد نارستان هم دنبال توجیهی علمی می‌گردید.
در سه‌ماهه سوم بارداری، الگوهای خواب نوزاد به‌تدریج شکل می‌گیرند و او می‌تواند تا دو ساعت پشت‌سرهم بخوابد. در این مرحله، در گرما و آرامش رحم، نوزاد از مراحل مهم رشد شناختی و جسمی گذر می‌کند تا برای دنیای بیرون آماده شود. اما نوزاد نارس باید این مسیر رشد را خارج از رحم طی کند.
طبق پژوهش‌های علمی، مثل دانش‌آموزی که برای امتحان مهمی باید بیشتر درس بخواند، نوزاد نارس هم به خواب بیشتری نیاز دارد تا بتواند مراحل رشد خود را کامل کند. در ادامه از همه زوایا علت خواب زیاد نوزاد نارس را بررسی می‌کنیم.

مراحل خواب

خواب فعال (REM) و خواب آرام (غیرفعال یا non-REM) دو مرحله خواب هستند. خواب فعال با فعالیت زیاد مغز و حرکات چشم مشخص می‌شود. خواب آرام خواب عمیق‌تری است که در آن ضربان قلب و تنفس کاهش می‌یابد. هر دو نوع خواب برای رشد مغز، ترمیم انرژی بدن، پردازش خاطرات و تنظیم احساسات ضروری هستند.
نوزادان نارس زمان بیشتری را در مرحله خواب فعال (REM) نسبت به نوزادان رسیده می‌گذرانند؛ همین موضوع باعث اختلال در خوابشان می‌شود. با گذشت زمان، الگوی خواب آن‌ها به سمت خواب عمیق‌تر و پایدارتر پیش می‌رود.

مراحل رشد

مراقبت‌هایی که نوزاد نارس در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان (NICU) دریافت می‌کند، کافی نیست و خواب کلید اصلی رشد شناختی و جسمی او است. پس اولین و خوشبینانه‌ترین علت خواب زیاد نوزاد نارس به رشد فیزیکی، ازجمله تقویت مهارت‌های حرکتی و بهبود کیفیت خواب در آینده، همچنین رشد شناختی مانند حافظه، تمرکز، خلق‌وخو و مهارت‌های زبانی تعلق می‌گیرد.
مرز تشخیص علت خواب زیاد نوزاد نارس باریک و سخت است. در این راه مشاوران و روانشناسان کودک به شما کمک می‌کنند آگاهانه در مسیر رشد کودکتان جلو روید. مراکز مشاوره‌ای مثل سلام آگاهی با تیمی تخصصی دست شما را می‌گیرند تا بدون دلواپسی، والدی آرام بمانید.

رشد حرکتی

اگر می‌پرسید علت خواب زیاد نوزاد نارس چه ربطی به رشد حرکتی کودک دارد؟ باید بگوییم که موقع خواب فعال (REM)، نوزادان بیشتر تکان می‌خورند و دچار پرش‌های عضلانی می‌شوند. تحقیق‌ها ثابت کرده‌اند که این حرکت‌ها به مغز نوزاد کمک می‌کنند تا چگونگی عملکرد اندام‌ها را یاد بگیرد. این فرایند در نهایت به توسعه مهارت‌های حرکتی کودک کمک می‌کند. همچنین پس از خوابی باکیفیت، نوزادان و کودکان شاداب‌تر از خواب بیدار می‌شوند و آماده یادگیری، حرکت و رشد هستند.

رشد شناختی

در هر موضوعی مثل علت خواب زیاد نوزاد نارس باید مزیت‌ها و علت‌های مثبت را هم ببینیم. خواب به رشد و بلوغ نورون‌های مغزی و سیستم عصبی کودک شیرینتان کمک می‌کند و به او فرصت می‌دهد محیط اطراف را پردازش و کاوش کند. در زمان خواب، مغز به پردازش اطلاعاتی که در طول روز آموخته‌ایم، می‌پردازد. جالب است بدانید که کودکان اندکی بهتر از بزرگسالان اطلاعات را پس از خواب ذخیره و به خاطر می‌سپارند.
خواب به نوزادان به تثبیت خاطرات و پردازش اطلاعات حسی مانند صداها، تصاویر، بوها و حتی چهره‌های جدید کمک می‌کند و این یعنی آن‌ها می‌توانند به شکل موثرتری به محیط اطراف خود واکنش نشان دهند.

تنظیم هیجانی

دومین علت خواب زیاد نوزاد نارس به تنظیم هیجانی او برمی‌گردد. خواب نقش حیاتی در رشد مغز دارد و به مغز کمک می‌کند تا به‌طور موثر به پردازش اطلاعات بپردازد، هیجانات را تنظیم کند و تصمیم‌گیری انجام دهد. اگرچه تولد زودرس باعث اختلال در الگوهای خواب می‌شود اما با مراقبت و حمایت کافی به نوزادان نارس کمک می‌کند.
مطالعات نشان داده‌اند نوزادان و کودکانی که خواب بیشتر و باکیفیت‌تری دارند، معمولا خلق‌وخوی آنها تنظیم است، از مهارت‌های اجتماعی بهتری برخوردارند و تعامل‌پذیرتر و سازگارتر هستند.

همچنین ما در مقاله ای جداگانه علت خواب زیاد نوزاد یک ماهه , علت خواب زیاد نوزاد دو ماهه و علت خواب زیاد نوزاد سه ماهه را توضیح داده ایم.

تکمیل رشد خارج از رحم

نوزادان نارس مجبور هستند رشد و تکامل مغز و اندام‌ها را خارج از رحم انجام دهند. این فرایند انرژی و زمان بیشتری می‌طلبد و علت خواب زیاد نوزاد نارس در این موضوع هم نهفته است.

به‌هم‌ریختگی چرخه خواب و بیداری

نوزادان نارس الگوهای خواب منظمی ندارند و هنوز تفاوت روز و شب را نمی‌شناسند؛ برای همین هم مدت زمان خواب آن‌ها طولانی‌تر و پراکنده‌تر می‌شود.

نیاز بیشتر به بازسازی بدن و مغز

خواب طولانی‌تر به بازسازی سلولی، ترمیم بافت‌ها و تثبیت حافظه کمک می‌کند؛ بنابراین در جستجوی علت خواب زیاد نوزاد نارس بدون دلواپسی جلو روید.

حساسیت به عوامل محیطی

نوزادان نارس به‌دلیل سیستم عصبی آسیب‌پذیرتر، بیشتر تحت تاثیر نور، صدا و تحریک‌های محیطی قرار می‌گیرند و برای جبران این استرس‌ها نیاز به خواب بیشتری دارند.

تنظیم دمای بدن

نوزادان نارس کنترل کمتری روی دمای بدن دارند و خواب طولانی‌تر به حفظ انرژی و تنظیم بهتر دمای بدن کمک می‌کند. پس تنظیم دمای بدن یکی دیگر ازعلت خواب زیاد نوزاد نارس است.

آسیب یا بلوغ نارس شبکه‌های عصبی

میل به رشد سریع سیستم عصبی و تجربه آسیب‌های احتمالی مانند خونریزی مغزی یا هیپوکسیا باعث می‌شود نوزاد برای بازسازی و بلوغ مغزی بیشتر بخوابد.

اختلال‌های ناشی از محیط NICU

نور شدید، سروصدا، مداخله‌های پزشکی پی‌درپی و لمس مکرر در NICU، علت خواب زیاد نوزاد نارس هستند؛ چراکه این موارد چرخه خواب را مختل و نیاز به خواب بیشتری ایجاد می‌کند.

۸ راز طلایی برای خواب بهتر نوزاد نارس؛ از NICU تا خانه

فرقی ندارد کودک دلبندتان را به خانه آورده‌اید یا هنوز با دلی آشوب درNICU از او مراقبت می‌کنید. حالا که زیروبم علت خواب زیاد نوزاد نارس را می‌شناسید و متوجه تاثیر خواب بر زندگی او شده‌اید بیایید در هر دو محل با این نکات از او به بهترین نحو مراقبت کنید.

خواب در NICU

همان‌طور که گفتیم، مراقبت در NICU هرچقدر هم که کافی به‌نظر برسد با محرک‌هایی که دارد چرخه خواب کودک را به‌هم می‌ریزد. روش‌های خاصی که به شما کمک می‌کند این چرخه خواب را تنظیم کنید شامل نکته‌های زیر می‌شود:

1.پرستاران با دقت به علائم، مرحله خواب یا بیداری نوزاد را تشخیص دهند.
2.مراقبت خوشه‌ انجام شود یعنی مراقبت‌های روتین مثل معاینه و تعویض پوشک در زمان بیداری نوزاد انجام بگیرد.
3.نور و صدای غیرضروری را در بخش مراقبت ویژه کاهش دهند.
4.تماس پوست با پوست (مراقبت کانگورویی) بین والدین و نوزاد در اولویت قرار گیرد.

خواب در خانه

حالا که کودک خوش‌قدمتان به خانه آمده است با مراقبت‌های زیر به رشد سریع‌تر او کمک کنید:

1.الگوهای خواب و بیداری نوزاد خود را بشناسید و و زمان مناسب برای تغذیه، تعویض پوشک و سایر مراقبت‌ها را در نظر بگیرید.
2.صداهای بلند و نور شدید را کاهش دهید. همچنین صدای شما، موسیقی ملایم و لالایی‌های آرام‌بخش نوزادتان را آرام می‌کند.
3.تماس پوست با پوست (مراقبت کانگورویی)، ماساژ نوزاد یا در آغوش گرفتن او را امتحان کنید و واکنش نوزاد را به لمس ببینید.
4.روتین منظمی ایجاد کنید.

این علائم را دیدید، فورا به پزشک مراجعه کنید!

فرقی ندارد علت خواب زیاد نوزاد نارس در جهت رشد او پیدا شود یا سر از عواملی نگران‌کننده دربیاورد؛ در هر صورت با دیدن علائم زیر به پزشکی کاربلد مراجعه کنید:

1.نوزادتان خس‌خس می‌کند یا نفس‌نفس می‌زند.

2.نفس‌هایی عمیق می‌شنوید.

3.از بینی‌اش مخاط خارج می‌شود.

4.تب دارد.

5.شک می‌کنید که ناخواسته کودک مواد مضری را لمس یا استنشاق کرده یا وارد بدنش شده است.

کلام آخر

در این مقاله به بررسی علت خواب زیاد نوزاد نارس پرداختیم. حالا دیگر می‌دانید که نوزادان نارس الگوی خواب نامنظم و طولانی‌تری دارند. برای کمک به خواب بهتر، محیطی آرام و تاریک ایجاد کنید، تماس پوست با پوست و روتین منظم را در اولویت‌هایتان قرار دهید. نوزادان زودرس معمولا تا ۶ تا ۸ماهگی خواب منظم پیدا می‌کنند. در این مدت هرجا احساس درماندگی و خستگی کردید به مشاوران کودک مراجعه کنید.

سوالات متداول

۱. چرا نوزاد نارس بیشتر از نوزادان عادی می‌خوابد؟

نوزادان نارس به دلیل ادامه رشد مغز، اندام‌ها و سیستم عصبی خارج از رحم، نیاز بیشتری به خواب دارند. خواب طولانی به ترمیم سلولی، رشد شناختی و حرکتی، تنظیم هیجانات و تثبیت حافظه کمک می‌کند. این خواب زیاد، بخشی از مسیر طبیعی رشد آن‌هاست.

 ۲. آیا خواب زیاد نوزاد نارس در خانه هم طبیعی است یا فقط در NICU؟

بله، حتی پس از ترخیص از NICU نیز خواب زیاد نوزاد نارس طبیعی است. در خانه هم به‌دلیل رشد سریع، بازسازی انرژی، و حساسیت به عوامل محیطی مانند نور و صدا، نیاز به خواب بیشتر وجود دارد. ایجاد محیطی آرام، لمس آرام و روتین منظم به کیفیت خواب کمک می‌کند.

 ۳. در چه شرایطی باید درباره خواب زیاد نوزاد نارس نگران شویم؟

اگر علائمی مثل تب، خس‌خس، تنفس غیرعادی، خروج مخاط از بینی یا احتمال تماس با مواد مضر را در کنار خواب زیاد مشاهده کردید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. این علائم می‌توانند نشانه وجود مشکل پزشکی جدی باشند.