حساب های پرداختنی بدهکار است یا بستانکار؟
در پاسخ به این سؤال باید بگوییم با توجه به مفهوم اینکه حساب های پرداختنی شامل مواردی است که صاحب کسب و کار ملزم به پرداخت آن هستند، در زمره بدهکاری قرار می گیرد. به عبارت دیگر حساب های پرداختنی در حسابداری به حساب هایی گفته می شود که صاحبان کسب و کارهای مختلف، مدیران و مسئولان مؤسسات و … به دلیل تهیه اقلام، تجهیزات، محصولات و مواد مورد نیازشان بدهکار شده اند و باید مبلغ مندرج در حساب های پرداختنی را به طلبکاران پرداخت کنند.
| عنوان | توضیحات کاربردی |
|---|---|
| تعریف حسابهای پرداختنی | تعهدات مالی یک کسبوکار در برابر تأمینکنندگان که معمولاً در قالب خرید نسیه کالا یا خدمات ثبت میشود و باید در سررسید تعیین‌شده پرداخت گردد. |
| تعریف حسابهای دریافتنی | مبالغی که یک کسبوکار بابت فروش نسیه کالا یا ارائه خدمات از مشتریان و طرف‌های تجاری خود طلب دارد و انتظار دریافت آن را دارد. |
| ماهیت حسابهای پرداختنی | بستانکار؛ چون نشان‌دهنده افزایش بدهی شرکت است. با افزایش حسابهای پرداختنی، بدهی شرکت بالا می‌رود. |
| ماهیت حسابهای دریافتنی | بدهکار؛ چون نشان‌دهنده افزایش دارایی شرکت است. افزایش حسابهای دریافتنی یعنی طلب شرکت بیشتر شده است. |
| زمان شناسایی در حسابداری | – حسابهای پرداختنی: در زمان خرید نسیه کالا یا دریافت خدمات ثبت میشود و تا زمان پرداخت باقی می‌ماند. – حسابهای دریافتنی: در لحظه‌ای که فروش انجام و فاکتور صادر شد، ثبت میشود. |
| جایگاه در صورت‌های مالی | – حسابهای پرداختنی: در بخش بدهیهای جاری ترازنامه ثبت میشود. – حسابهای دریافتنی: در بخش دارایی‌های جاری ترازنامه ثبت میشود. |
| چگونه حسابهای پرداختنی را بهینه مدیریت کنیم؟ | استفاده از تخفیفهای پرداخت سریع برای کاهش هزینه‌های مالی مذاکره برای بهبود شرایط پرداخت با تأمینکنندگان پرداخت منظم و جلوگیری از بدهیهای معوق |
| چگونه حسابهای دریافتنی را مدیریت کنیم؟ | مشخص کردن سیاستهای اعتباری واضح برای مشتریان کنترل و پیگیری مستمر مطالبات سررسید گذشته استفاده از قراردادهای کتبی و وثایق برای کاهش ریسک نکول (عدم پرداخت بدهی مشتریان) |
| ریسک‌های حسابهای پرداختنی | افزایش بدهیهای سررسید گذشته و کاهش اعتبار تجاری شرکت جرائم و هزینه‌های اضافی در صورت تأخیر در پرداخت اختلال در جریان نقدینگی در صورت عدم برنامهریزی مناسب |
| ریسک‌های حسابهای دریافتنی | عدم دریافت مطالبات و افزایش بدهیهای مشکوکالوصول کاهش نقدینگی و افزایش دوره وصول مطالبات ریسک از دست رفتن سرمایه در صورت نکول بدهکاران |
| تفاوت کلیدی بین حسابهای پرداختنی و دریافتنی | – حسابهای پرداختنی تعهدات مالی شرکت در برابر دیگران است، اما حسابهای دریافتنی مطالبات شرکت از دیگران است. – حسابهای پرداختنی بستانکار و حسابهای دریافتنی بدهکار هستند. – تأخیر در پرداخت حسابهای پرداختنی باعث کاهش اعتبار شرکت میشود، درحالی‌که تأخیر در دریافت حسابهای دریافتنی باعث کاهش نقدینگی میشود. |
حساب دریافتنی چیست؟
در علم حسابداری حساب دریافتنی به حساب هایی گفته می شود که در نتیجه فروش کالا، ارائه خدمات، دادن وام و مساعده به وجود می آیند و ماهیت آنها نشان دهنده این است که مطالبات مربوط به این حساب ها هنوز دریافت نشده اند. حساب های دریافتنی نیز در دو دسته تجاری و غیر تجاری قرار گرفته اند و بدین منظور اگر مطالبات کسب و کار یا شرکت ارتباطی به حوزه فعالیتش نداشته باشد، به عنوان حساب دریافتنی غیر تجاری و بالعکس در مواردی که مطالبات مرتبط با زمینه فعالیت مشاغل و شرکت ها باشد، حساب دریافتنی تجاری تلقی می گردد. به عنوان مثال اعطای وام به کارمندان یک حساب دریافتنی غیر تجاری و در مقابل مطالبه کوتاه مدت از مشتریان در قبال ارائه خدمات و کالاهای مربوط به شرکت یک حساب دریافتنی تجاری است.
حساب پرداختنی چیست؟
حساب های پرداختنی کاملاً نقطه مقابل حساب های دریافتنی هستند. در واقع باید گفت حساب های پرداختنی زمانی به وجود می آیند که شرکت یا کسب و کار به تأمین کنندگان خود بدهکار باشد. به طور مثال زمانی شرکت نیاز به تأمین کالا یا خدمات به صورت نسیه از ارائه دهندگان این محصولات دارد و تحت چنین شرایطی حساب های پرداختنی در ترازنامه، باید در بدهی های جاری قرار بگیرد. از طرف دیگر این نوع از حساب در تمامی مشاغل صدق می کند و به ازای تهیه اقلام موردنیاز در فروشگاه ها، مراکز خدماتی، تعمیراتی و حتی صنایع کوچک و بزرگ در حساب های پرداختنی درج شده و به لحاظ اینکه یک بدهکاری محسوب می شود، مشاغل و شرکت ها ملزم به پرداخت آن در موعد مقرر مندرج در تعهدنامه ها، وثایق و چک ها هستند.
تفاوت حساب های دریافتنی و پرداختنی
با توجه به تعاریف ارائه شده در رابطه با حساب های دریافتنی و پرداختنی می توان تفاوت آنها را بدین صورت بیان کرد که؛ حساب های دریافتنی یک بستانکاری محسوب می شوند و در مقابل حساب های پرداختنی بدهکاری بوده و کسب و کارهای مختلف و شرکت های صنعتی، غیرصنعتی، تجاری و غیرتجاری ملزم به پرداخت آن در موعد مقرر و تعیین شده هستند. لازم به ذکر است که هر دو حساب دریافتنی و پرداختنی در دفاتر و نرم افزارهای حسابداری ثبت می شود و برآورد تفاوت آنها در پایان هر ماه یا سال مالی نشان دهنده سود و زیان خواهد بود. در واقع با بررسی حساب های دریافتنی و پرداختنی و همچنین کسر میزان درآمد حاصله از مخارج نظیر حقوق کارکنان، بیمه و سایر هزینه های جاری مشاغل گوناگون میزان سود یا زیان را مشخص می کند. بنابراین در ثبت و ضبط اطلاعات مربوط به حساب های دریافتنی و پرداختنی نهایت دقت را به خرج دهید و در صورتی که با علم حسابداری آشنایی کامل و کافی ندارید، این کار را به حسابداران و حسابرسان با تجربه و خبره محول کنید. در غیر این صورت در تهیه و تنظیم صورت وضعیت های مالی با مشکل مواجه خواهید شد و رسیدگی به میزان بستانکاری و بدهکاری برایتان به یک معظل جدی تبدیل می شود.
علم حسابداری یکی از کاربردی ترین علوم بوده و در تمامی کسب و کارها مورد استفاده قرار می گیرد. به لحاظ اینکه همواره داشتن یک دفتر یا سیستم جامع حسابداری برای کنترل پرداختی ها، دریافتی ها، ثبت چک، میزان طلبکاری و بستانکاری و … اهمیت فراوانی داشته و منجر به محاسبه دخل و خرج و در نهایت مشخص شدن میزان سود و زیان در ماه و سال کاری می گردد. در این زمینه حساب های پرداختنی نیز یکی از مهمترین مؤلفه هایی است که در دفاتر و نرم افزارهای حسابداری ثبت و ضبط می گردد. به نظر شما حساب های پرداختنی بدهکار است یا بستانکار؟
ماهیت حساب ها در حسابداری به چه معناست؟
به طور کلی ماهیت حساب در علم حسابداری به ویژگی ذاتی هر حساب گفته می شود. در واقع این ماهیت نشان می دهد که هر کدام از حساب ها معادله حسابداری در سمت چپ یا راست قرار می گیرد و چه نقشی را در وضعیت مالی مشاغل مختلف ایفا می کنند. به زبان ساده تر ماهیت حساب در حسابداری مشخص کننده جایگاه حساب ها بوده و بدین ترتیب حساب های موردنظر از قبیل دارایی ها، تعهدات، حقوق صاحبان سهام، درآمدها یا هزینه های یک فعالیت اقتصادی، بدهکاری و بستانکاری را شامل می شود. البته به لحاظ اینکه ماهیت حساب ها در معادلات حسابداری دو طرفه هستند، یک مبنای کلی برای تعیین ماهیت حساب تعریف شده، که می توان آن را به شرح زیر بیان کرد:
دارایی ها = بدهی ها + حقوق صاحبان سهام
انواع ماهیت حساب در حسابداری
مطابق با تعریف ماهیت حساب در حسابداری به منظور شفاف سازی و تسهیل فرآیند ثبت و ضبط داده ها ماهیت حساب ها به چهار دسته اصلی ماهیت بدهکار، ماهیت بستانکار، ماهیت خنثی و ماهیت دوگانه تقسیم شده اند. نحوه تشخیص و قرار گیری هر یک از آنها در مباحث مربوط به حسابداری و حسابرسی به شرح زیر است:
- ماهیت بدهکار: بخش دارایی ها و هزینه ها و کلیه حساب هایی که در این زیر مجموعه قرار می گیرند، ماهیت بدهکار دارند. به عبارت دیگر، حسا ب‌هایی که ارزش آنها به عنوان گیرنده ماهیت بدهکار است، در این بخش قرار داده شده است.
- ماهیت بستانکار: در مقابل حسابهای دارای ماهیت بدهکار، حساب های بستانکار قرار دارند و شامل حساب های بدهی، سرمایه، پیش دریافت، حقوق صاحبان سهام و درآمد می شوند. در این حساب ها، هر زمان که موجودی افزایش یابد، به عنوان بستانکار ثبت شده و هر زمان که کاهش یابد، به عنوان بدهکار ثبت می گردد. علاوه بر این باید توجه داشت که مانده این حساب ها همواره باید بستانکار باشد. در غیر این صورت کسب و کار دچار ضرر و زیان شده و هیچ سودی در کار نخواهد بود.
- ماهیت خنثی: برخلاف حساب های دریافتنی و پرداختنی که ماهیت بدهکار یا بستانکار دارند، در حسابداری کی سری حساب ها هستند که فاقد ماهیت بوده و صرفاً جنبه تعهدی دارند. این سری از حساب ها را حساب های دارای ماهیت خنثی می نامند و به هیچ عنوان در ترازنامه یا صورت سود و زیان ثبت نمی شوند. شایان ذکر است که این حساب ها با وجود عدم ثبت در صورت های مالی، برای ثبت رویدادهای انتقالی و اطلاعات تکمیلی در فرآیند حسابداری حائز اهمیت هستند. بدین صورت که این حساب‌ها صرفاً برای ایجاد و حفظ تعادل در معادلات حسابداری کارایی دارند و تغییرات در آنها به هیچ عنوان رویداد مالی محسوب نخواهد شد.
- ماهیت دوگانه: این سری از حساب ها در سمت راست یا چپ معادلات حسابداری قرار گرفته و در پایان سال که حسابداران مشغول محاسبه باقی مانده حساب ها هستند، مانده این حساب ها می تواند هم بدهکار و هم بستانکار باشد.
به نقل از سایت plooto.com درباره ماهیت حسابهای پرداختنی:
Accounts payable is a credit account, as it’s a liability account.
Debits and credits are used in double-entry accounting — debits represent an increase in assets and decrease in liabilities, while credits represent an increase in liabilities and a decrease in assets.
حسابهای پرداختنی یک حساب بستانکار است، زیرا یک حساب بدهی محسوب میشود.
در حسابداری دوطرفه از بدهکار و بستانکار استفاده میشود – بدهکار نشان‌دهنده افزایش دارایی‌ها و کاهش بدهیها است، در حالی که بستانکار نشان‌دهنده افزایش بدهیها و کاهش دارایی‌ها است.
سوال متداول
- ۱. آیا حسابهای پرداختنی و دریافتنی تأثیری بر جریان نقدینگی کسبوکار دارند؟
بله، حسابهای پرداختنی و دریافتنی تأثیر مستقیم بر جریان نقدینگی دارند. تأخیر در دریافت مطالبات (حسابهای دریافتنی) باعث کاهش نقدینگی شرکت شده و تأخیر در پرداخت بدهیها (حسابهای پرداختنی) میتواند منجر به جریمه و کاهش اعتبار تجاری کسبوکار شود. مدیریت بهینه این دو حساب، برای حفظ تعادل مالی ضروری است.
- ۲. چگونه میتوان از افزایش بدهیهای معوق در حسابهای پرداختنی جلوگیری کرد؟
برای جلوگیری از افزایش بدهیهای معوق، کسبوکارها باید برنامهریزی دقیقی برای پرداختها داشته باشند، از تخفیفهای پرداخت زودهنگام استفاده کنند، شرایط پرداخت را با تأمینکنندگان مذاکره کنند و از نرمافزارهای حسابداری برای ردیابی سررسید بدهیها بهره ببرند.
- ۳. چه اقداماتی برای کاهش ریسک مطالبات مشکوکالوصول در حسابهای دریافتنی توصیه میشود؟
برای کاهش ریسک مطالبات مشکوکالوصول، شرکتها باید سیاستهای اعتباری مشخصی برای مشتریان تعیین کنند، سوابق اعتباری مشتریان را بررسی نمایند، قراردادهای کتبی تنظیم کنند و از ابزارهایی مانند چک ضمانت یا وثایق برای تضمین پرداخت استفاده کنند.