در این مقاله، به بررسی علل خارش بدن، تشخیص، بیماری‌های خطرناک، درمان‌های مختلف و راهکارهای پیشگیری خواهیم پرداخت. چه زمانی خارش بدن خطرناک است؟ در ادامه به این سوالات پاسخ می دهیم.
علل خارش بدن
۱- حساسیت‌ها و آلرژن‌ها
یکی از علل شایع خارش بدن، تماس با مواد حساسیت‌زا یا آلرژن‌ها است. افرادی که دارای حساسیت به مواد مختلف هستند، ممکن است در معرض خطر خارش پوستی قرار گیرند. این آلرژن‌ها می‌توانند از منابع متنوعی مانند غبار، گرده گلها، مواد شوینده، عطرها، یا حتی مواد غذایی باشند.
زمانی که پوست با آلرژن‌ها در تماس می‌آید، سیستم ایمنی بدن ممکن است به اشتباه به این مواد واکنش نشان دهد و مواد شیمیایی مختلف را آزاد کند. این واکنش‌ها می‌توانند منجر به خارش، قرمزی، تورم و حتی تحریک پوست شوند.
برای مدیریت خارش ناشی از آلرژن‌ها، مهم است که افراد حساس به این مواد، از تماس با آن‌ها پرهیز کنند و در صورت نیاز از محصولات آلرژی زای جلوگیری نمایند. همچنین، مشاوره پزشکی برای تعیین آلرژن‌های خاص و دریافت راهکارهای درمانی مناسب می‌تواند به بهبود وضعیت پوستی کمک کند.
۲- عفونت‌ها
عفونت‌های مختلف نیز می‌توانند عاملی برای خارش پوستی باشند. این عفونت‌ها ممکن است از انواع مختلفی باشند، شامل عفونت‌های قارچی، باکتریایی و ویروسی. در ادامه به توضیح برخی از این عفونت‌ها و نحوه تأثیر آن‌ها بر پوست می‌پردازیم:
۳- عفونت‌های قارچی
قارچ‌های پوستی: انواع مختلف قارچ‌ها می‌توانند عفونت پوستی ایجاد کنند، که باعث خارش، قرمزی و تغییرات در سطح پوست می‌شود. این انواع عفونت‌ها معمولاً از فاکتورهایی مانند رطوبت، گرما، و ضعف سیستم ایمنی بدن ناشی می‌شوند.
۴- عفونت‌های باکتریایی
تعدادی از باکتری‌ها می‌توانند عفونت پوستی ایجاد کنند. این انواع عفونت‌ها معمولاً با زخم‌ها یا شکستگی‌های پوستی مرتبط هستند. خارش، تورم و درد معمولاً از علائم این نوع عفونت‌ها هستند.
۵- عفونت‌های ویروسی
هرپس
یکی از عفونت‌های ویروسی شایع که ممکن است با خارش همراه باشد، عفونت هرپس است. ظاهر زخم‌های خراشی، خارش و گاهی درد نشانه‌های این نوع عفونت هستند.
تشخیص و درمان دقیق عفونت‌های پوستی نیاز به مشاوره پزشک دارد. در صورتی که علائم خارش پوستی با تورم، قرمزی یا تغییرات غیرعادی دیگر همراه باشند، مراجعه به پزشک متخصص پوست و عفونی توصیه می‌شود.
مشکلات پوستی
بیماری‌های پوستی نظیر اگزما، پسوریازیس، درماتیت، و غیره می‌توانند عواملی باشند که با خارش پوستی همراه شوند. بیماری‌های پوستی متنوعی وجود دارند که ممکن است با خارش همراه باشند و برخی از این بیماری‌ها عبارتند از:
اگزما
اگزما یک بیماری پوستی مزمن است که باعث خشکی، قرمزی، ترشحات و خارش پوست می‌شود. عوامل محیطی، آلرژی‌ها، و ژنتیک می‌توانند نقش داشته باشند.
پسوریازیس (Psoriasis):
پسوریازیس یک بیماری پوستی است که با سلول‌های پوستی بیش از حد، قرمزی، خشکی، ترک‌ها و خارش همراه است. عوامل ژنتیک و سیستم ایمنی بدن نقش دارند.
درماتیت (Dermatitis)
درماتیت به التهاب پوست اطلاق می‌شود که با خارش، قرمزی و تورم همراه است. عوامل محیطی، آلرژن‌ها و تماس با مواد تحریک‌کننده ممکن است این بیماری را تحریک کنند.
۶- بیماری‌های داخلی
مشکلات داخلی، ازجمله بیماری‌های کلیوی، کبدی، و هماتولوژیکی می‌توانند عوامل مهمی باشند که به خارش بدن منجر می‌شوند. خارش ممکن است علامت یا عارضه‌ای از نقص عملکرد سیستم‌های داخلی باشد. در زیر توضیحات بیشتری درباره هرکدام از این مشکلات ارائه شده است.
ایدز
ایدز یک بیماری ویروسی است که با کاهش سیستم ایمنی بدن همراه است. عفونت‌های پوستی، خارش و آفت‌های جلدی از جمله علائم ایدز می‌باشند.
بیماری‌های کلیوی
خارش بدن ممکن است یکی از علائم بیماری‌های کلیوی باشد. در مواردی مانند افت عملکرد کلیه و انتشار مواد زائد از خون ناشی از بیماری‌های کلیوی، خارش پوستی رخ می‌دهد.
بیماری‌های کبدی
برخی از بیماری‌های کبدی می‌توانند باعث تجمع مواد زائد در خون و بدن شوند که به نوبه خود می‌تواند خارش پوستی را ایجاد کند. بیماری‌هایی نظیر کلانژیت، سیروز کبد، یا هپاتیت می‌توانند این علائم را ایجاد کنند.
بیماری‌های هماتولوژیکی
برخی از بیماری‌های خونی و سیستم هماتولوژیک می‌توانند با تغییرات در خون و اجزای آن، خارش پوستی را ایجاد کنند. به عنوان مثال، بیماری‌های نئوپلاسمی، لوسمی، یا بیماری‌های خون مرتبط با نقص پلاکت‌ها ممکن است خارش پوستی را ناشی از تغییرات در خون ایجاد کنند.
۷- دیابت
افراد مبتلا به دیابت ممکن است با مشکلات پوستی مواجه شوند که شامل خشکی، خارش، و التهاب پوست می‌شود.
بیماری‌های خود ایمنی
گروهی از بیماری‌های هستند که زمانی که سیستم ایمنی بدن به‌طور نادرست به اجزای خود واکنش نشان می‌دهد، ایجاد می‌شوند. این بیماری‌ها ممکن است تأثیرات مختلفی بر انواع مختلف از بدن داشته باشند، از جمله بر پوست. در زیر به برخی از بیماری‌های ایمنی‌ای که ممکن است با خارش پوستی همراه باشند، اشاره می‌شود:
لوپوس (Lupus)
لوپوس یک بیماری ایمنی‌ای است که ممکن است انواع مختلفی از بدن را تحت تأثیر قرار دهد. در برخی از موارد، این بیماری می‌تواند باعث ظاهر شدن توده‌ها، آفت‌ها و خارش پوستی شود.
اسکلرودرما (Scleroderma)
اسکلرودرما یک بیماری ایمنی‌ای است که با تغییرات در بافت‌های مختلف بدن همراه است. در برخی از افراد، خشکی، تغییر در رنگ و سفتی پوست همراه با خارش این بیماری را نشان می‌دهد.
درماتومیوزیت (Dermatomyositis)
این بیماری نوعی از التهاب عضلات و پوست است. در برخی از افراد ممکن است با خارش پوستی، قرمزی و ضعف عضلات همراه باشد.
۸- بیماری‌های عصبی
بیماری‌های عصبی می‌توانند علائم مختلفی در بدن ایجاد کنند، از جمله خارش پوستی. در اینجا به برخی از بیماری‌های عصبی که ممکن است با خارش پوستی همراه باشند، اشاره می‌شود:
نوروپاتی محیطی (Peripheral Neuropathy)
نوروپاتی محیطی نوعی اختلال عصبی است که عصب‌های محیطی بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری می‌تواند باعث خارش و سوزش پوست شود. در برخی از موارد، احساس سرما یا گرما به‌طور نادرست به مغز منتقل می‌شود که موجب احساس خارش می‌شود.
اختلالات عصبی مرکزی
برخی از اختلالات عصبی مرکزی مانند مولتیپل اسکلروز (MS) ممکن است با خارش پوستی همراه باشند. در این بیماری‌ها، سیستم ایمنی بدن به طور نادرست به سلول‌های عصبی حمله کرده و باعث ایجاد التهابات و آسیب به عصب‌ها می‌شود.
مولتیپل اسکلروز (MS):
MS یک بیماری ایمنی‌ای است که باعث آسیب به میانین عصبی مرکزی می‌شود. این بیماری ممکن است با خارش پوستی، احساس سوزش یا درد در پوست همراه باشد.
در صورتی که خارش به مدت طولانی ادامه داشت یا با علائم نگران‌کننده همراه باشد، مهم است که فوراً به پزشک مراجعه شود. پزشک توسط تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی و در صورت لزوم آزمایش‌های تخصصی تشخیص دقیق را انجام خواهد داد.
تشخیص بیماری‌های پوستی
به ویژه خطرناک، نیاز به ارزیابی دقیق و تشخیصی از سوی یک پزشک متخصص پوست (درماتولوژیست) دارد. در زیر تعدادی از مراحل و اقداماتی که در تشخیص بیماری‌های خطرناک پوستی مورد استفاده قرار می‌گیرند را بررسی می‌کنیم:
۱- معاینه پزشکی
پزشک ممکن است ابتدا با بیمار گفت‌و‌گویی انجام دهد تا اطلاعاتی از جمله تاریخچه بیماری، علائم، عوامل ریسک و سابقه پزشکی فرد را جمع‌آوری کند. پزشک با مشاهده ظاهر بیماری روی پوست، می‌تواند نکاتی مهمی را تشخیص دهد. رنگ، شکل، اندازه و مشخصات لکه‌ها یا آفت‌ها می‌تواند اطلاعات مفیدی فراهم کند.
۲- استفاده از دستگاه‌های تشخیصی
برای تشخیص برخی از بیماری‌های پوستی، دستگاه‌های تشخیصی مانند دارونما، داروهای نورانی، داروهای چشمی، و میکروسکوپ نوری ممکن است مورد استفاده قرار گیرد.
۳- آزمایش‌های خون
برخی از بیماری‌های پوستی نیاز به آزمایش‌های خون برای تشخیص دقیق دارند. این آزمایش‌ها ممکن است متناسب با نوع بیماری متفاوت باشند.
۴- بیوپسی
در بعضی موارد، پزشک ممکن است نمونه‌ای از بافت پوست را بردارد (بیوپسی) تا تحت مجهر نماید و نتیجه دقیق‌تری برای تشخیص بیماری در اختیار داشته باشد.
۵- تصویربرداری پزشکی
در مواردی که بیماری ممکن است به ساختارهای عمیق‌تر پوست یا زیر پوستی مرتبط باشد، تصویربرداری پزشکی مانند سونوگرافی، MRI یا CT scan ممکن است مورد استفاده قرار گیرد.
تشخیص نهایی
پس از جمع‌آوری تمام اطلاعات مرتبط و انجام تست‌ها، پزشک می‌تواند تشخیص نهایی بدهد و برنامه‌ی درمانی متناسب را تجویز کند. مهمترین نکته این است که در صورتی که هرگونه تغییرات، لکه‌ها یا آفت‌های مشکوکی در پوست مشاهده می‌کنید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید. زودترین تشخیص و درمان می‌تواند در جلوگیری از تعدادی از بیماری‌های پوستی خطرناک و بهبود نتیجه درمانی مؤثر باشد. در ادامه می توانید مقاله “درمان خانگی شپش سر” را نیز بخوانید.
سوالات متداول
چه زمانی خارش بدن خطرناک است؟
خارش بدن ممکن است نشانه برخی از بیماری‌های خطرناک باشد. برخی از بیماری‌هایی که ممکن است باعث خارش شوند عبارتند از بیماری کبد، نارسایی کلیه، کم‌خونی ناشی از فقر آهن، مشکلات تیروئید و حتی در موارد نادر برخی سرطان‌ها مثل لوسمی، لنفوم. خارش پوستی می‌تواند علامت ابتلا به سرطان خون یا سرطان پوست باشد.
یکی از علایم ابتلا به بیماری خونی و روماتیسمی نیز خارش پوست بدن است خارش یک زنگ خطر و هشدار است و نمی‌توان این علامت را ساده گرفت. در صورتی که خارش شما به همراه علائم دیگری مانند تغییر رنگ پوست، تورم، خارش شدید، خارش در نقاط حساس بدن، خارش در دهان و یا خارش در نقاط دیگر بدن همراه با تب و لرز، باید به پزشک مراجعه کنید.
